ขุนนางเป็นสถาบันสำคัญและมีบทบาทมากที่สุดสถาบันหนึ่งในระบบสังคมและการเมืองของอาณาจักรอยุธยา ขุนนางเป็นผู้ทรงอำนาจ อิทธิพลและมากด้วยเกียรติยศ จึงมีฐานะเป็นชนชั้นนำหรือชนชั้นสูงของสังคม ในฐานะชนชั้นปกครอง ขุนนางมีหน้าที่ทางการปกครองและการบริหารกิจการต่างๆของรัฐให้สามารถดำเนินไปได้ตลอดเวลาอันก่อให้เกิดบูรณาการขึ้นกับรัฐ การปฏิบัติหน้าที่ทางการปกครองทำให้ขุนนางสามารถอ้างสิทธิและอำนาจหน้าที่เพื่อสั่งสมผลประโยชน์ ความมั่งคั่งทางเศรษฐกิจ และอำนาจทางการเมืองให้กับตัวเอง ครอบครัว และวงศ์วานได้มากกว่ากลุ่มชนอื่นๆของสังคม ด้วยเหตุนี้ สถาบันขุนนางจึงได้ดูดกลืนเอาชนชั้นต่างๆ ในสังคมให้มาสู่ความเป็นขุนนางซึ่งมีทัศนคติ ค่านิยม ความเชื่อ สถานภาพทางสังคม และผลประโยชน์ที่จะต้องรักษาปกป้องไว้ ดังนั้นขุนนางจึงได้กลายมาเป็นสถาบันที่มีพลังมั่นคง เข้มแข็ง และมีบทบาทสำคัญยิ่งต่อการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและการปกครองอย่างสืบเนื่องตลอดระยะเวลากว่าสี่ศตวรรษในประวัติศาสตร์สมัยอยุธยา